Trẻ em dùng điện thoại thông minh dễ nghĩ đến cái ch.ết: 1 nghiên cứu toàn cầu

ThS BS Trần Hữu Hiền

Thành viên Hội Nghiên Cứu Gan Châu Âu

Đặt lịch khám 0987842200

Link nguồn bài báo:

https://www.tandfonline.com/doi/full/10.1080/19452829.2025.2518313#abstract

Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu này được thực hiện trong khuôn khổ Dự án Tâm trí Toàn cầu (Global Mind Project), một chương trình thu thập dữ liệu lớn nhằm theo dõi và phân tích sức khỏe tinh thần của con người trong bối cảnh công nghệ số. Các nhà nghiên cứu đã sử dụng một công cụ gọi là Mind Health Quotient (MHQ), đây là một bảng câu hỏi tự đánh giá trực tuyến, giúp đo lường 47 khía cạnh về cảm xúc, xã hội và nhận thức của con người. Công cụ này tạo ra một điểm số tổng hợp (MHQ score) phản ánh mức độ sức khỏe tinh thần, từ mức “suy sụp” (-100) đến “phát triển mạnh” (+200).

Dữ liệu được thu thập từ gần 2 triệu người ở 163 quốc gia, với 18 ngôn ngữ khác nhau, từ năm 2020. Trong nghiên cứu này, các nhà khoa học tập trung vào nhóm người trẻ từ 18-24 tuổi (thế hệ Z, sinh từ 1997-2012), với hơn 100.000 người tham gia. Họ xem xét mối liên hệ giữa tuổi nhận điện thoại thông minh đầu tiên và sức khỏe tinh thần hiện tại, dựa trên điểm MHQ. Ngoài ra, nghiên cứu cũng phân tích các yếu tố liên quan như:

• Tuổi bắt đầu sử dụng mạng xã hội.
• Trải nghiệm bị bắt nạt qua mạng (cyberbullying).
• Chất lượng mối quan hệ gia đình.
• Giấc ngủ bị gián đoạn.
• Một số yếu tố khác như lạm dụng tình dục hoặc tiêu thụ thực phẩm chế biến sẵn.

Phương pháp nghiên cứu sử dụng phân tích tương quan (correlation analysis) để tìm hiểu mối liên hệ giữa việc sở hữu điện thoại sớm và sức khỏe tinh thần, kết hợp với phân tích hồi quy (regression analysis) để xác định các yếu tố trung gian (như mạng xã hội, giấc ngủ) ảnh hưởng đến mối liên hệ này. Tuy nhiên, nghiên cứu không tập trung vào việc đo lường thời gian sử dụng màn hình cụ thể hay nội dung mà trẻ tiếp xúc, mà chỉ xem xét xu hướng chung ở cấp độ dân số.

Kết quả nghiên cứu

1. Ảnh hưởng của việc sở hữu điện thoại sớm:
   • Những người nhận điện thoại thông minh trước 13 tuổi có sức khỏe tinh thần kém hơn khi trưởng thành (18-24 tuổi). Điểm MHQ giảm dần khi tuổi nhận điện thoại càng nhỏ, từ 30 (nhận lúc 13 tuổi) xuống chỉ còn 1 (nhận lúc 5 tuổi).
   • Tỷ lệ người gặp vấn đề nghiêm trọng về tinh thần (như suy nghĩ tự tử, cảm giác xa rời thực tế) tăng đáng kể, đặc biệt ở nữ giới (tăng 9,5% ở nữ và 7% ở nam so với những người nhận điện thoại muộn hơn).
   • Các triệu chứng nghiêm trọng bao gồm:
     • Suy nghĩ tự tử: 48% nữ giới nhận điện thoại lúc 5-6 tuổi có suy nghĩ tự tử, so với 28% ở những người nhận lúc 13 tuổi. Ở nam giới, con số này là 31% so với 20%.
     • Cảm giác xa rời thực tế, hung hăng, hoặc ảo giác cũng phổ biến hơn.
   • Các khả năng bị suy giảm bao gồm: lòng tự trọng, sự tự tin, khả năng kiểm soát cảm xúc (ở nữ), và sự ổn định, đồng cảm (ở nam).
2. Các yếu tố trung gian:
   • Mạng xã hội: Việc sử dụng mạng xã hội sớm là yếu tố chính, chiếm khoảng 40% mối liên hệ giữa việc sở hữu điện thoại sớm và sức khỏe tinh thần kém. Ở các nước nói tiếng Anh (như Mỹ, Anh, Úc), con số này lên đến 70%.
   • Bắt nạt qua mạng (cyberbullying): Chiếm 10% ảnh hưởng toàn cầu, nhưng ở các nước nói tiếng Anh, tỷ lệ này cao hơn (37%).
   • Quan hệ gia đình kém: Chiếm 13% ảnh hưởng, phần lớn liên quan đến việc sử dụng mạng xã hội sớm.
   • Giấc ngủ bị gián đoạn: Chiếm 12% ảnh hưởng, nhưng phần lớn không liên quan trực tiếp đến mạng xã hội mà do các hoạt động khác trên điện thoại (như xem phim, chơi game).
   • Ở các nước nói tiếng Anh, nữ giới còn chịu ảnh hưởng từ lạm dụng tình dục (14%), cũng liên quan đến mạng xã hội.
3. Xu hướng toàn cầu:
   • Hiệu ứng tiêu cực của việc sở hữu điện thoại sớm xuất hiện ở mọi khu vực, nhưng mạnh nhất ở các nước nói tiếng Anh, nơi trẻ em nhận điện thoại sớm hơn (trung bình 11 tuổi so với 14-16 tuổi ở châu Phi, Nam Á, Trung Đông).
   • Nội dung độc hại (như nội dung khiêu dâm, bạo lực, hoặc tư tưởng cực đoan) trên mạng xã hội bằng tiếng Anh có thể góp phần làm tăng tác động tiêu cực.

Bàn luận và ý nghĩa

Nghiên cứu cho thấy việc trẻ em dưới 13 tuổi sử dụng điện thoại thông minh, đặc biệt là mạng xã hội, có thể gây ra những hậu quả lâu dài cho sức khỏe tinh thần khi trưởng thành. Những vấn đề như suy nghĩ tự tử, cảm giác xa rời thực tế, hay mất tự tin không chỉ ảnh hưởng đến cá nhân mà còn tác động đến khả năng học tập, tham gia xã hội, và cơ hội kinh tế trong tương lai. Nếu xu hướng trẻ em nhận điện thoại ngày càng sớm tiếp tục, nghiên cứu dự đoán rằng gần 1/3 thế hệ tiếp theo có thể gặp vấn đề nghiêm trọng về tinh thần, bao gồm 20% có suy nghĩ tự tử và 12% thiếu khả năng kiểm soát cảm xúc hoặc sự tự tin.

Tại sao điều này quan trọng?

• Mạng xã hội là thủ phạm chính: Các nền tảng mạng xã hội sử dụng trí tuệ nhân tạo (AI) để giữ chân người dùng bằng cách hiển thị nội dung hấp dẫn, đôi khi độc hại, khiến trẻ dễ bị tổn thương về tâm lý.
• Trẻ em chưa sẵn sàng: Trẻ dưới 13 tuổi chưa phát triển đầy đủ khả năng tự kiểm soát hoặc nhận thức để đối phó với những nội dung phức tạp hoặc nguy hiểm trên mạng.
• Không chỉ là vấn đề cá nhân: Ngay cả khi cha mẹ hạn chế con sử dụng điện thoại, trẻ vẫn có thể bị ảnh hưởng gián tiếp từ bạn bè, chẳng hạn qua bắt nạt hoặc bạo lực ở trường học.

Đề xuất giải pháp: Các nhà nghiên cứu kêu gọi áp dụng các chính sách công để bảo vệ trẻ em, tương tự như cách chúng ta hạn chế rượu bia hoặc thuốc lá:

1. Giáo dục về kỹ năng số và sức khỏe tinh thần: Trẻ cần được học cách sử dụng mạng an toàn, nhận biết bắt nạt qua mạng, hoặc tránh các nội dung độc hại trước khi được phép dùng mạng xã hội.
2. Tăng trách nhiệm của công ty công nghệ: Các công ty phải kiểm soát chặt chẽ việc trẻ dưới 13 tuổi truy cập mạng xã hội, thông qua xác minh độ tuổi và chịu phạt nếu vi phạm.
3. Hạn chế truy cập mạng xã hội: Cấm trẻ dưới 13 tuổi sử dụng các nền tảng mạng xã hội (như đăng bài, bình luận).
4. Hạn chế điện thoại thông minh: Trẻ dưới 13 tuổi chỉ nên dùng các thiết bị đơn giản (như điện thoại chỉ để gọi và nhắn tin), thay vì điện thoại thông minh có thể truy cập mạng xã hội hoặc nội dung không phù hợp.